Geteisem en crapuul

Uitzending 9: Opkomst en ondergang van woonschool De Ravelijn

Het eerste deel van deze laatste aflevering behandelt de geschiedenis van woonschool De Ravelijn in Maastricht. In dit in 1955 gebouwde woonwijkje werd gewerkt op basis van de ideeën van de priester-socioloog Harry Litjens.

Het boek van de marxist Milikowski kan symbool staan voor de omslag die rondom 1960 plaatsvond. In dit boek zien we de onmaatschappelijke mens getransformeerd worden in de onaangepaste mens. En over die onaangepastheid steekt Milikowski vervolgens de loftrompet.

Wat men vijftig jaar lang als een veelbelovende oplossing van de onmaatschappelijkheid zag, namelijk probleemgezinnen apart zetten en heropvoeden, werd toen ook in katholieke kring terzijde geschoven als zijnde mislukt.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Adrianne Dercksen en Loes Verplanke, Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970 (Amsterdam 2005)

H.Ph. Milikowski, Lof der onaangepastheid (Arnhem 1961)

Mirko Reithler, De Ravelijn in cultuur-historisch perspectief (Maastricht 1995)

Frank Jansen, De Ravelijn (Maastricht 1999)

Muziek

Frank Martin, Balladen. Piano: Ariane Haering Trombone: David Bruchez

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 8: Sociologen in opmars

In de jaren van de wederopbouw krijgt het zogeheten asociale gezin steeds meer aandacht in ons land. Het zijn in die jaren vooral sociologen die proberen onmaatschappelijk gedrag in wetenschappelijke modellen te passen. Een tweede opvallende naoorlogse ontwikkeling betreft de grotere rol van de kerken. Ook in katholiek Nederland zien we nu sociaalwetenschappelijk geschoolde priesters optreden in onderzoek en beleid. In Limburg treedt de jonge priester Harry Litjens op als onderzoeker en publicist. De Franciscaan H. van Rooy neemt in die jaren zitting in tal van commissies. Hij heeft veel ervaring in die in de vorige aflevering besproken gezinsoorden. Al in 1948 publiceert hij het boek “Gezinnen in nood”.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Adrianne Dercksen en Loes Verplanke, Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970 (Amsterdam 2005)

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2023)

Huub Reinders, Herder laat je schaapjes gaan. Dagboek van pater Castorius (Maastricht 2012)

H. van Rooy, Gezinnen in nood. Het vraagstuk van het onmaatschappelijk gedrag (Amsterdam 1948)

H.P. Litjens, Onmaatschappelijkheid. Theorie en Therapie (Assen 1961)

Muziek

Frank Martin, The Complete Piano Music piano: Julie Adam

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 7: De ontoelaatbaren

In deze uitzending wordt het verhaal verteld van de moderne onmaatschappelijkheidsbestrijding. Die begint in 1914 wanneer door ambtenaren van de Gemeentelijke Woondienst in Amsterdam voor het eerst gesproken en geschreven wordt over “ontoelaatbare gezinnen”. Zo noemden zij de gezinnen die door hun woongedrag als lastige huurders gezien werden, gezinnen die ze het liefst niet zagen verschijnen als huurders van woningen van de gemeente en van de pas opgerichte woningbouwverenigingen. Het is het verhaal over stedelijke woonscholen en op het platteland gelegen gezinsoorden.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Adrianne Dercksen en Loes Verplanke, Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970 (Amsterdam 2005)

Muziek

Frank Martin, The Complete Piano Music. Piano: Julie Adam (CD 2005)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 6: Pater Castorius

Ik vertel u het levensverhaal van pater Castorius die tussen 1939 en 1967 in Maastricht werkzaam is geweest. Een groot deel van die tijd heeft hij zijn leven gewijd aan het geestelijke en materiële welzijn van de bewoners van het Stokstraatkwartier.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2022)

Huub Reinders, Herder laat je schaapjes gaan. Dagboek van pater Castorius (Maastricht 2012)

Muziek

Frank Martin, Musique de chambre  (CD Musiques Suisses 2014)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 5: Meester De Bruin

Jacob de Bruin (1896-1978) had een missie in het armste deel van de Haagse Schilderswijk. Niet geïnspireerd door God maar gedreven door een niet-kerkelijke vorm van humanisme schiep hij een uniek gevoel van gemeenschap in het meest kansarme deel van de wijk. Zijn clubhuis groeide uit tot een begrip in de stad en ver daarbuiten.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Diederick Klein Kranenburg en Wim Willems, Niks geteisem! Het wonderbaarlijke verhaal van De Mussen (Den Haag 2011)

Muziek

Frank Martin, Five Songs of Ariel  CD: Rias Kammerchor o.l.v. Daniel Reuss (Harmonia Mundi 2004)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 4: De ondergang van het oude Stokstraatkwartier

Ik vervolg mijn verhaal over het Stokstraatkwartier in de periode na 1940.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2023)

H. Galesloot en M.Schrevel (red.), In fatsoen hersteld (Amsterdam z.j.)

Muziek

CD: Frank Martin: Choral Works. Nederlands Kamerkoor o.l.v. Tonu Kaljuste (Donemus 2001)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 3: Het Maastrichtse Stokstraatkwartier 1840 - 1940

Na twee afleveringen over de geschiedenis van de Haagse Schilderswijk wenden wij nu de steven naar een andere beruchte krottenwijk: het Stokstraatkwartier in Maastricht. Ik vertel u over de vroege geschiedenis van het wijkje tegen de achtergrond van de sociale geschiedenis van de stad.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2023)

Muziek

CD: Frank Martin: Balladen. Trombone: David Bruchez Piano: Ariane Haering

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.