Geteisem en crapuul

Uitzending 9: Opkomst en ondergang van woonschool De Ravelijn

Het eerste deel van deze laatste aflevering behandelt de geschiedenis van woonschool De Ravelijn in Maastricht. In dit in 1955 gebouwde woonwijkje werd gewerkt op basis van de ideeën van de priester-socioloog Harry Litjens.

Het boek van de marxist Milikowski kan symbool staan voor de omslag die rondom 1960 plaatsvond. In dit boek zien we de onmaatschappelijke mens getransformeerd worden in de onaangepaste mens. En over die onaangepastheid steekt Milikowski vervolgens de loftrompet.

Wat men vijftig jaar lang als een veelbelovende oplossing van de onmaatschappelijkheid zag, namelijk probleemgezinnen apart zetten en heropvoeden, werd toen ook in katholieke kring terzijde geschoven als zijnde mislukt.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Adrianne Dercksen en Loes Verplanke, Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970 (Amsterdam 2005)

H.Ph. Milikowski, Lof der onaangepastheid (Arnhem 1961)

Mirko Reithler, De Ravelijn in cultuur-historisch perspectief (Maastricht 1995)

Frank Jansen, De Ravelijn (Maastricht 1999)

Muziek

Frank Martin, Balladen. Piano: Ariane Haering Trombone: David Bruchez

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 8: Sociologen in opmars

In de jaren van de wederopbouw krijgt het zogeheten asociale gezin steeds meer aandacht in ons land. Het zijn in die jaren vooral sociologen die proberen onmaatschappelijk gedrag in wetenschappelijke modellen te passen. Een tweede opvallende naoorlogse ontwikkeling betreft de grotere rol van de kerken. Ook in katholiek Nederland zien we nu sociaalwetenschappelijk geschoolde priesters optreden in onderzoek en beleid. In Limburg treedt de jonge priester Harry Litjens op als onderzoeker en publicist. De Franciscaan H. van Rooy neemt in die jaren zitting in tal van commissies. Hij heeft veel ervaring in die in de vorige aflevering besproken gezinsoorden. Al in 1948 publiceert hij het boek “Gezinnen in nood”.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Adrianne Dercksen en Loes Verplanke, Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970 (Amsterdam 2005)

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2023)

Huub Reinders, Herder laat je schaapjes gaan. Dagboek van pater Castorius (Maastricht 2012)

H. van Rooy, Gezinnen in nood. Het vraagstuk van het onmaatschappelijk gedrag (Amsterdam 1948)

H.P. Litjens, Onmaatschappelijkheid. Theorie en Therapie (Assen 1961)

Muziek

Frank Martin, The Complete Piano Music piano: Julie Adam

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 7: De ontoelaatbaren

In deze uitzending wordt het verhaal verteld van de moderne onmaatschappelijkheidsbestrijding. Die begint in 1914 wanneer door ambtenaren van de Gemeentelijke Woondienst in Amsterdam voor het eerst gesproken en geschreven wordt over “ontoelaatbare gezinnen”. Zo noemden zij de gezinnen die door hun woongedrag als lastige huurders gezien werden, gezinnen die ze het liefst niet zagen verschijnen als huurders van woningen van de gemeente en van de pas opgerichte woningbouwverenigingen. Het is het verhaal over stedelijke woonscholen en op het platteland gelegen gezinsoorden.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Adrianne Dercksen en Loes Verplanke, Geschiedenis van de onmaatschappelijkheidsbestrijding in Nederland 1914-1970 (Amsterdam 2005)

Muziek

Frank Martin, The Complete Piano Music. Piano: Julie Adam (CD 2005)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 6: Pater Castorius

Ik vertel u het levensverhaal van pater Castorius die tussen 1939 en 1967 in Maastricht werkzaam is geweest. Een groot deel van die tijd heeft hij zijn leven gewijd aan het geestelijke en materiële welzijn van de bewoners van het Stokstraatkwartier.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2022)

Huub Reinders, Herder laat je schaapjes gaan. Dagboek van pater Castorius (Maastricht 2012)

Muziek

Frank Martin, Musique de chambre  (CD Musiques Suisses 2014)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 5: Meester De Bruin

Jacob de Bruin (1896-1978) had een missie in het armste deel van de Haagse Schilderswijk. Niet geïnspireerd door God maar gedreven door een niet-kerkelijke vorm van humanisme schiep hij een uniek gevoel van gemeenschap in het meest kansarme deel van de wijk. Zijn clubhuis groeide uit tot een begrip in de stad en ver daarbuiten.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Diederick Klein Kranenburg en Wim Willems, Niks geteisem! Het wonderbaarlijke verhaal van De Mussen (Den Haag 2011)

Muziek

Frank Martin, Five Songs of Ariel  CD: Rias Kammerchor o.l.v. Daniel Reuss (Harmonia Mundi 2004)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 4: De ondergang van het oude Stokstraatkwartier

Ik vervolg mijn verhaal over het Stokstraatkwartier in de periode na 1940.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2023)

H. Galesloot en M.Schrevel (red.), In fatsoen hersteld (Amsterdam z.j.)

Muziek

CD: Frank Martin: Choral Works. Nederlands Kamerkoor o.l.v. Tonu Kaljuste (Donemus 2001)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 3: Het Maastrichtse Stokstraatkwartier 1840 - 1940

Na twee afleveringen over de geschiedenis van de Haagse Schilderswijk wenden wij nu de steven naar een andere beruchte krottenwijk: het Stokstraatkwartier in Maastricht. Ik vertel u over de vroege geschiedenis van het wijkje tegen de achtergrond van de sociale geschiedenis van de stad.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Frank Bokern, Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (Amsterdam 2023)

Muziek

CD: Frank Martin: Balladen. Trombone: David Bruchez Piano: Ariane Haering

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 2: De ondergang van de oude Schilderswijk

Deze aflevering behandelt de naoorlogse geschiedenis van de wijk tot ca. 1980. Die geschiedenis wordt wederom bepaald door de komst van arme immigranten maar nu vooral afkomstig uit gebieden buiten Europa. We zien de veranderingen in de wijk vooral door de ogen van enkele oud-bewoners.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Diederick Klein Kranenburg, “Samen voor ons eigen”. De geschiedenis  van een Nederlandse volksbuurt: De Haagse Schilderswijk 1920-1985 (Hilversum 2013)

Maaike van Charante, Het verdriet van de Schilderswijk. Over de teloorgang van een Haagse volkswijk 1960-1980 (Amsterdam 2021)

Muziek

CD: Frank Martin: The Complete Piano Music. Piano: Julie Adam (2015)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Geteisem en crapuul

Uitzending 1: Het ontstaan van de Schilderswijk

De Haagse Schilderswijk werd aan het eind van de 19^e eeuw gebouwd in de Zusterpolder. Relatief veel van de eerste inwoners waren armere immigranten uit Brabant. Vandaar de vele katholieken die er woonden. Een ander omvangrijk deel van de bevolking stemde gedurende het interbellum socialistisch.

De wijk kreeg pas in de loop van de naoorlogse periode een slechte naam.  Maar in de vooroorlogse periode was de term ‘achterbuurt’ niet zonder meer bruikbaar voor het grootste deel van de buurt. Klein Kranenburg laat ons in zijn dissertatie juist zien dat tijdens het interbellum in grote delen van de Schilderswijk een geregeld gezinsleven met strenge regels de norm was. Kinderen werden streng opgevoed en in de gaten gehouden. De stoepen werden door alle huisvrouwen op dezelfde dagen schoongeboend inclusief de koperen bellen. Veel kinderen mochten van hun ouders niet plat Haags spreken, iets waar de wijk na de oorlog wel bekend om zou staan. De eerste tekenen van sociale achteruitgang zien we in de jaren dertig verschijnen toen veel wijkbewoners werkloos werden en tegelijkertijd veel van de beter betaalde arbeiders en lagere ambtenaren de wijk begonnen te verlaten.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Diederick Klein Kranenburg, “Samen voor ons eigen”. De geschiedenis  van een Nederlandse volksbuurt: De Haagse Schilderswijk 1920-1985 (Hilversum 2013)

John Duivesteijn, Kijk op de Schilderswijk. Geschiedenis van een arbeiderswijk (Den Haag 1984)

Muziek

CD: Frank Martin: The Complete Piano Music. Piano: Julie Adam (2015)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Aflevering: Een priester en een dominee in krijgsgevangenschap

In deze derde aflevering keer ik weer terug naar die rond 11.000 Nederlandse krijgsgevangenen die in de laatste oorlogsjaren in Duitse kampen en Arbeidscommando’s verbleven. Aan twee mannen die beiden gedurende langere tijd geheel vrijwillig het bestaan van de krijgsgevangenen hebben gedeeld wil ik in deze aflevering speciale aandacht geven. Dat zijn de Brabantse priester Willem van der Maden en de Rotterdamse dominee Bert de Kluis.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

Johan van Hoppe, e.a., Verzwegen oorlogsjaren. Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap (Amsterdam 2021)

L.A.M. Goossens, Willem van der Maden. Aalmoezenier (Den Haag z.j.)

A.T.W. de Kluis, De pastorie van Mühlberg (Den Haag z.j.)

Muziek:

Bartok, Six Romanian Folk Dances door Isabella Faust (viool) Florent Boffard (piano) (Harmonia Mundi)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Aflevering: Priesters in uniform

Deze aflevering is gewijd aan de zielzorg in de krijgsmacht. Na wat algemene historische noties wordt mijn verhaal toegespitst op de meidagen van 1940 als vervolg van mijn verhaal van de vorige keer over het lot van de Nederlandse krijgsgevangenen gedurende de periode 1940-1945.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

• G.J.M. Wentholt O.F.M. Cap., Priesters in krijgstenue. De aalmoezeniers in de Nederlandse krijgsmacht (Amsterdam 1993)
• H. Hermans, Priesters in het veldgrijs (Bussum 1945)

Muziek: 5 Elegies voor piano van Valentin Silvestrov. Piano: Tomasz Kamieniak (CD: Melodies of Silence/ Briljant Classics)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Aflevering: Verzwegen oorlogsjaren

In deze aflevering kunt u luisteren naar een uitvoerige bespreking van het boek:

Johan van Hoppe, Eric van der Most en Erwin Rossmeisl

Verzwegen oorlogsjaren. Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap 1940-1945 (Amsterdam 2021)

Andere informatie is te vinden op: www.krijgsgevangen.nl

Muziek: Julius Röntgen, vierde strijktrio door Lendvai String Trio (Champs Hill Records)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 37: Vervolging, verzet en collaboratie

Deze laatste aflevering gaat over de relatie van de Russisch-orthodoxe kerk met het huidige Russische regiem, enigszins toegespitst op de rol van de leiding van die kerk in de persoon van patriarch Kirill. Wanneer u het nieuws rondom de oorlog in het oosten enigszins gevolgd heb, heeft u waarschijnlijk kennis genomen van de steun die de patriarch enkele malen heeft uitgesproken voor die oorlog. En op foto’s kun je de patriarch ook vaak tijdens allerlei officiële bijeenkomsten naast de huidige wereldlijke machthebbers zien staan of zitten. Het begrijpen van een en ander vraagt enige kennis van het verleden, met name ook van het Sovjetverleden. Begrijpen, uiteraard hier niet in de betekenis van begrip hebben voor, maar meer in de betekenis van inzicht hebben in.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Timothy Ware, The Orthodox Church (Harmondsworth 1993)

J.M. Anthonisse, O.F.M. Cap., Rome en het orthodoxe oosten na negen eeuwen scheiding (Nijmegen 1949)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 36: De grote Vaderlandse Oorlog

De Grote Vaderlandse Oorlog is een van de belangrijkste, zo niet de belangrijkste gebeurtenis voor de Russische identiteitsvorming van na 1945. Ook al in de Sovjettijd leek de mythe om de Sovjetstaat te legitimeren na 1945 meer te berusten op de Tweede Wereldoorlog dan op de Revolutie.

Intussen blijven er wel een groot aantal controversiële kwesties verbonden aan die Grote Vaderlandse Oorlog die in steeds grotere mate door de huidige autoriteiten buiten het blikveld van de Russen worden gehouden. Dat zijn allemaal kwesties die afbreuk doen aan het idee dat die oorlog aan de Russen verteld kan worden in een louter heroïsch zwart-wit verhaal.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Ivo van de Wijdeven, De macht van het verleden. Geschiedenis als politiek wapen. (Amsterdam 2022)

Marc Jansen, De toekomst die nooit kwam. Hoe Rusland worstelt met zijn verleden. (Amsterdam 2019)

A.Weiss-Wendt en Nanci Adler (eds.), The Future of the Soviet Past. The Politics of History in Putin’s Russia (Bloomington 2021)

Niels, Drost en Beatrice de Graaf, Putin and the Third Rome In: Journal of Applied History 4 (2022) 28-45 

Putin and the Third Rome in: Journal of Applied History Volume 4 Issue 1-2 (2022)

Muziek

CD: Russian Folk Tunes for Accordion, Julian Rowlands (Schott 2022)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 35: Poetin en de Russische geschiedenis

In het door de Russische staat en door Poetin persoonlijk gepropageerde geschiedbeeld in schoolboeken, musea, pretparken en publicaties spelen twee elementen een belangrijke rol:

1. Rusland heeft een sterke leider nodig

2. Rusland wordt vaak in zijn bestaan bedreigd door vijanden van buitenaf.

Dat verleden speelt ook een grote rol in Poetins verdediging en legitimering van de invasie in Oekraïne. We zien oude ideeën over “het Heilige Russische rijk” als erfgenaam van het Byzantijnse Rijk in zijn historisch getinte overwegingen doorschemeren samen met oude noties als “Het Derde Rome”. In deze geschiedopvatting wordt het Rijk van Kiew exclusief in de geschiedenis van de huidige Russische staat ingeweven door Wladimir de Heilige voor te stellen als de stichter van de huidige Russische staat.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Ivo van de Wijdeven, De macht van het verleden. Geschiedenis als politiek wapen. (Amsterdam 2022)

Marc Jansen, De toekomst die nooit kwam. Hoe Rusland worstelt met zijn verleden. (Amsterdam 2019)

A.Weiss-Wendt en Nanci Adler (eds.), The Future of the Soviet Past. The Politics of History in Putin’s Russia (Bloomington 2021)

Niels, Drost en Beatrice de Graaf, Putin and the Third Rome In: Journal of Applied History 4 (2022) 28-45 Putin and the Third Rome in: Journal of Applied History Volume 4 Issue 1-2 (2022)

Muziek

CD 2018: Russian Ditties, The Russian Folk Ensemble

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 34: De Russen en hun volkslied

Er volgen nu nog als een soort epiloog enkele afleveringen waarin Dostojewski zelf niet meer voorkomt. Wel vraag ik uw aandacht weer voor de Russische geschiedenis. In de komende afleveringen probeer ik namelijk de vraag te beantwoorden hoe er door de huidige Russische wereldlijke en kerkelijke leiders tegen het eigen 20e-eeuwse verleden en tegen het Westen wordt aangekeken. Met ook speciale aandacht voor de betrekkingen tussen kerk en staat in het Rusland van na 1917.

Alle dramatische wendingen in hun moderne geschiedenis hebben bij de Russen van vandaag bepaald niet geleid tot een eenduidige houding ten aanzien van het verleden. Niet alleen bij de huidige bewoner van het Kremlin maar ook bij een flink deel van de Russen kun je in onze dagen veel tweeslachtigheid aantreffen t.a.v. dat verleden. Vaak is die term tweeslachtig trouwens nog te zwak en verdient de term schizofreen de voorkeur. In Rusland is het nooit tot een heldere consensus gekomen op basis waarvan het sovjetregiem als zodanig veroordeeld werd. En daarom zien we met name in de massamedia veel van die voor ons merkwaardige historische beeldvorming ten aanzien van die bloedige 20e eeuwse geschiedenis.

Ik begin deze aflevering als een illustratie van een en ander met een kort overzicht van de vele volksliederen die de Russen de afgelopen twee eeuwen gezongen hebben.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur

Ivo van de Wijdeven, De macht van het verleden. Geschiedenis als politiek wapen. (Amsterdam 2022)

Marc Jansen, De toekomst die nooit kwam. Hoe Rusland worstelt met zijn verleden. (Amsterdam 2019)

A.Weiss-Wendt en Nanci Adler (eds.), The Future of the Soviet Past. The Politics of History in Putin’s Russia (Bloomington 2021)

Niels, Drost en Beatrice de Graaf, Putin and the Third Rome In: Journal of Applied History 4 (2022) 28-45 Putin and the Third Rome in: Journal of Applied History Volume 4 Issue 1-2 (2022)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 33: Uit het onderricht van de monnik Zosima

Het tweede deel van Boek Zes bevat wat meer algemene overwegingen die uit de mond van de starets komen in de vorm van een soort korte preken. Zosima bespeelt het contrast tussen de monniken en de wereld. Ook voor de huidige lezer kunnen Zosima’s krachtige woorden hier bepaald wel profetisch klinken, vooral ten aanzien van het eigentijds Westen.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Igor, Smolitsch, Leven en leer van de Startsi (Bonheiden 1994)

Muziek:

CD: Russian Orthodox Choral Music (Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 32: Uit het leven van de monnik Zosima

Wanneer we het geestelijke centrum van De Gebroeders Karamazov ( de boeken vijf en zes) als een tweeluik opvatten vormt De legende van de grootinquisiteur het eerste luik. Die legende wordt verteld door Iwan aan zijn jongere broer Aljosja. In het tweede luik is de kloosternovice Aljosja aan het woord.  Ook hier hebben we weer te maken met een verhaal dat verhaaltechnisch weer los staat van het grote romanverhaal. Het betreft hier namelijk een manuscript dat Aljosja heeft geschreven over het leven en het onderricht van zijn gestorven leermeester, de starets Zosima. In deze aflevering kunt u drie verhalen beluisteren uit de jonge jaren van Zosima, over het leven dat hij leidde voordat hij monnik werd.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Igor, Smolitsch, Leven en leer van de Startsi (Bonheiden 1994)

Muziek:

CD: Russian Orthodox Choral Music (Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 31: De Grootinquisiteur

In deze aflevering kunt u een samenvatting beluisteren van het verhaal dat de atheïstische Iwan zijn gelovige broer Aljosja vertelt en dat wereldberoemd is geworden onder de titel “De Legende van de Grootinquisiteur”. 

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

F.M. Dostojewsky, De groot-inquisiteur. Ingeleid en geannoteerd door Willem J. Ouweneel (Soesterberg 2003)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Wil van den Bercken, “De legende van ‘De grootinquisiteur’. Literaire ironie en theologische ernst”. In: Tijdschrift voor Slavische Literatuur, 46, juni 2007. (te vinden via: www.slavischeliteratuur.nl )

Muziek:

CD: Russian Orthodox Choral Music (Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.

Dostojewski in het licht van de Russische geschiedenis

Aflevering 30: De klacht van Iwan

In deze uitzending staat een conversatie tussen Iwan en Aljosja centraal. Die conversatie vormt de directe aanloop naar de wereldberoemde ‘Legende van de Groot-Inquisiteur’, een verhaal dat Iwan aan zijn broer vertelt.

Belangrijkste geraadpleegde literatuur:

F.M. Dostojewski, Verzamelde werken IX (Amsterdam 1978)

Joseph Frank, The Mantle of the Prophet 1871 – 1881 (Princeton 2002)

Wil van den Bercken, Christian Fiction and Religious Realism in the Novels of Dostoevsky (Londen 2011)

Rik Peels, Leven zonder god. Wat je kunt leren van atheïsten (Utrecht 2024)

Muziek:

Pyotr Tchaikovsky, Liturgy of St John Chrysostom op.41 door het Nationale Koor van de Oekraïne “Dumka” (CD: Russian Orthodox Choral Music, Briljant Classics 2020)

‘De Ladder van Jacob’ is een cultuurhistorisch programma waarin Theo Parlevliet, oud-docent geschiedenis, op sprekende wijze u als luisteraar dieper meeneemt in de rijke geschiedenis die de samenleving en Kerk in Europa kent.